ขบวนพยุหยาตราทางชลมารค หมายถึง ริ้วขบวนเรือพระราชพิธีที่จัดขึ้นสำหรับพระเจ้าอยู่หัวเรือพระราชพิธี คือ เรือพระที่นั่งของพระมหากษัตริย์ อันเป็นที่ประทับในระหว่างเสด็จพระราชดำเนินไปในการต่าง ๆ ทั้งเป็นการส่วนพระองค์ และที่เป็นการพระราชพิธีโดยทางน้ำ ซึ่งมีมาแต่โบราณกาล ตั้งแต่สมัยสุโขทัยสืบทอดต่อมาในสมัยกรุงศรีอยุธยา กรุงธนบุรี กรุงรัตนโกสินทร์ จนถึงปัจจุบัน
ในสมัยสุโขทัย ปรากฏหลักฐานในตำรับท้าวศรีจุฬาลักษณ์ หรือนางนพมาศว่า พ่อขุนรามคำแหงมหาราช เสด็จพระราชดำเนินโดยกระบวนพยุหยาตราทางชลมารค ในพระราชพิธีลอยพระประทีป แต่ปรากฏหลักฐานเป็นลายลักษณ์อักษรครั้งแรก ในวรรณกรรมที่แต่งขึ้นสมัยอยุธยาตอนต้น ทำให้สันนิษฐานว่า การเห่เรือน่าจะมีมาก่อนหน้านั้นแล้วก็ได้
อย่างไรก็ตาม กระบวนเสด็จพระราชดำเนินทางน้ำของพระมหากษัตริย์ มีหลักฐานชัดเจนตั้งแต่สมัยอยุธยาเรียกอย่างเป็นทางการว่า “กระบวนพยุหยาตราชลมารค”
by TVPOOL ONLINE