สงสัยไหม? ทั้งวันฝนไม่ตก ดันมาตกเวลาเลิกงาน
ตั้งแต่ช่วงเย็นหลังเลิกงานไปจนถึงกลางดึก ทำให้หลายคนต้องกลายเป็น “ผู้ประสบภัย” จากการติดฝนอยู่ในที่ทำงาน บางคนก็ติดอยู่กลางถนน เป็นเวลาหลายชั่วโมง จึงทำให้เกิดคำถามว่า เพราะเหตุใดฝนจึงมักจะตกในช่วงเย็นหลังเลิกงาน ไม่ได้เกิดขึ้นเพราะโชคชะตา หรือฟ้ากลั่นแกล้งอย่างที่หลายคนตัดพ้อ แต่สามารถอธิบายในตามหลักวิทยาศาสตร์ ว่าสิ่งที่เกิดขึ้นมีสาเหตุ และฝนที่มาเยี่ยมเยือนเราบ่อยๆ มีชื่อว่า “ฝนราชการ”
“ฝนราชการ” ก็คือ ฝน ที่มักจะตกในช่วงประมาณ 15.00 น. เป็นต้นไป มีชื่อเล่นว่า “ฝนราชการ” ซึ่งเป็นคำที่ไม่ได้เป็นทางการ แต่หมายความถึงฝนที่มักจะตกช่วงที่ใกล้เคียงกันทุกๆ วัน ซึ่งใกล้เคียงกับเวลาที่ “ข้าราชการ” เลิกงาน จึงเรียกว่าฝนราชการ เป็นผลกระทบที่เกิดจากปรากฏการณ์ “โดมความร้อน” หรือ “เกาะความร้อนในเมือง (urban heat island)” ที่เปรียบเทียบก็คล้ายกับความทรงถ้วยคว่ำครอบเมืองไว้ ซึ่งเป็นปรากฏการณ์ที่มักเกิดขึ้นในเมืองใหญ่ต่างๆ ทั่วโลก และหนึ่งในนั้นคือ “กรุงเทพมหานคร”
สาเหตุที่ทำให้ ฝนราชการตกก็คือ น้ำโดนความร้อน-ระเหยเป็นไอน้ำขึ้นไปบนฟ้า-กลายเป็นเมฆ-ควบแน่น-กลายเป็นฝน
แล้วก็จะวนแบบนี้ไปเรื่อยๆเป็นวัฏจักรการเกิดฝน ทีนี้กลับมาที่เรื่องหลักของเรากันว่าทำไม ฝนถึงชอบตกตอนเลิกงาน สรุปง่ายๆก่อนคือ ช่วงเที่ยงจนถึงบ่ายมีความร้อนสูงทำให้ไอน้ำระเหยไปสะสมเป็นจำนวนมากแล้วพอตอนเย็นก็เลยตกเป็นฝนลงมา
ปรากฏการณ์นี้ ไม่ค่อยมีให้เห็นในชนบทนัก เพราะพื้นที่ส่วนใหญ่ยังคงปกคลุมไปด้วยพืชพรรณ หญ้า ต้นไม้ และพื้นที่การเกษตรต่างๆ ซึ่งข้อดีของการมีพืชอยู่ในพื้นที่มากๆ พืชจะดูดน้ำจากพื้นดินผ่านทางราก จากนั้นเก็บน้ำไว้ที่ลำต้นและใบ น้ำจะเดินทางไปยังรูเล็กๆ ที่ด้านล่างของใบไม้ น้ำที่เป็นของเหลวจะกลายเป็นไอน้ำและถูกปล่อยออกสู่อากาศ กระบวนการนี้เรียกว่าการคาย ทำหน้าที่เป็นเครื่องปรับอากาศของธรรมชาติอยู่แล้ว